Chụp ảnh bằng máy ảnh thông thường, cần phải sử dụng phim nhựa. Từ khi loại máy ảnh số ra đời, không sử dụng phim nhựa cũng có thể lưu lại hình ảnh của cảnh vật. Thế thì máy ảnh số làm việc như thế nào nhỉ?
Bây giờ chúng ta hãy so sánh một cách đơn giản máy ảnh số với máy ảnh thông thường. Ống kính, điafam, cửa sập và thân máy của máy ảnh thông thường cũng có thể gặp thấy trên máy ảnh số. Song những bộ phận khác trên máy ảnh thông thường như kính ngắm để quan sát cảnh vật được chụp, hộp tối để lắp phim nhựa, thì không tìm thấy dấu vết của chúng trên máy ảnh số.
Trong máy ảnh số dùng bộ chụp hình thể rắn và bộ nhớ nhanh để thay phim nhựa, lưu giữ hình ảnh của cảnh vật được chụp. Bộ chụp hình thể rắn và một loại sản phẩm khoa học kĩ thuật cao, linh kiện cốt lõi của nó là cái ngẫu hợp quang điện. Tác dụng của cái ngẫu hợp quang điện là sau khi ấn cửa sập xuống, trong khoảnh khắc lộ sáng, nhanh chóng chuyển đổi những thông tin quang học chiếu lên mặt phẳng tiêu thành thông tin số nhị phân, thông tin số và nhanh chóng cất giữ trong bộ nhớ nhanh. Cái đó tựa như tia sáng đi qua ống kính làm cho phim nhựa cảm quang ở khoảnh khắc cửa sập mở ra trong máy ảnh thông thường.
Một sự khác biệt chủ yếu nữa giữa máy ảnh số và máy ảnh thông thường là máy ảnh số dùng bộ chỉ thị tinh thể lỏng màu làm màn hiện hình thay cho kính ngắm của máy ảnh thông thường. Diện tích của màn hiển thị này không lớn, kích thước như miếng giấy diêm đánh lửa trên bao diêm, độ dài của đường chéo khoảng 40 – 60 mm. Ngoài việc dùng để ngắm nhìn cảnh vật cần chụp, tiến hành lấy cảnh ra, cái chỉ thị tinh thể lỏng màu sắc còn có một công dụng quan trọng khác, đó là có thể lập tức ngắm nhìn và biên tập tấm ảnh đã chụp xong. Phát hiện những tấm ảnh không vừa ý, có thể lập tức xoá chúng trong bộ nhớ, dành không gian của bộ nhớ để nhập những tấm ảnh mới chụp. Đó là điều mà máy ảnh thông thường không thể so sánh được.
Trong bộ nhớ nhanh của máy ảnh số có thể cất giữ bao nhiêu tấm ảnh? Đơn vị dung lượng của nó là megabit, kí hiệu bằng MB. Dung lượng bộ nhớ của máy ảnh số bằng 2 MB, 4 MB, 8 MB, v.v. Độ rõ nét của hình ảnh máy ảnh số nói chung có ba loại lựa chọn: dạng kinh tế, dạng tiêu chuẩn và dạng tinh tế. Ví dụ dùng máy ảnh số Kodak DC – 120 có bộ nhớ 4 MB, nếu áp dụng dạng tiêu chuẩn, nhiều nhất có thể cất giữ 40 tấm ảnh. Nếu áp dụng dạng kinh tế, nhiều nhất có thể cất giữ 80 tấm ảnh. Còn như áp dụng dạng tinh tế thì nhiều nhất có thể cất giữ 120 tấm. Bộ nhớ nhanh của máy ảnh số giống như một cái thẻ, có thể cắm vào rút ra. Nếu địa phương bạn đến tương đối xa, một lần cần chụp một số lượng lớn ảnh thì có thể mang thêm một số thẻ bộ nhớ, như cách chuẩn bị thêm một số cuộn phim khi dùng máy ảnh thông thường vậy.
Bạn có thể nhập số liệu (ảnh chụp) trong bộ nhớ của máy ảnh số một cách tiện lợi vào máy tính của bạn, thông qua màn chỉ thị màu của máy tính, thoả sức thưởng thức tác phẩm của mình. Bạn cũng có thể vận dụng phần mềm xử lí hình ảnh cài đặt trong máy tính, tiến hành xử lí tấm ảnh chụp được một cách tuỳ thích, hoàn thành các thao tác phóng to, cắt xén, nối ghép, tu sửa… Thông qua e-mail, bạn có thể truyền tấm ảnh đến một nơi xa ngoài ngàn dặm trong vòng có mấy phút đồng hồ. Sau khi đã tích luỹ hình ảnh có lượng tích trữ khoảng 600 MB, có thể ghi khắc chúng lên đĩa quang, làm cho những hình ảnh này có thể gìn giữ hàng chục năm, thậm chí trên một trăm năm.
Chỉ trong có vài năm ngắn ngủi, tính năng và chủng loại của máy ảnh số đã phát triển rất nhanh. Thể tích của nó giảm nhỏ đi, chức năng tăng lên, giá cả hạ xuống. Máy ảnh số đang lặng lẽ bước vào nhà của những người dân bình thường.