Phân bố đều ở cả nam và nữ. Là căn bệnh phổ biến gặp phải ở hầu hết mọi lứa tuổi. Viêm dạ dày hay Viêm loét dạ dày tá tràng là hậu quả của việc mất cân bằng các “cơ chế” bảo vệ và tấn công của dạ dày. Viêm loét dạ dày nặng hoàn toàn có thể chữa trị được nếu phát hiện sớm. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng hướng và kịp thời bệnh sang giai đoạn mãn tính có thể biến chứng loét dạ dày tá tràng thành ung thư dạ dày tá tràng.Vậy bệnh viêm loét dạ dày tá tràng là gì? đâu là triệu chứng cũng như các điều trị viêm loét dạ dày là gì?
Bài giảng viêm loét dạ dày tá tràng bệnh học là gì?
Loét dạ dày hay gọi đau bao tử là vết loét trong niêm mạc dạ dày, thực quản dưới. Loét cũng có thể xảy ra ở trong của ruột non hay bên ngoài dạ dày. Những tổn thương trên được gọi là loét dạ dày tá tràng.
Cả loét dạ dày và loét dạ dày tá tràng đôi khi được gọi chung là loét dạ dày.
Vết loét thường có kích thước bằng hoặc lớn hơn 0,5cm:
- Vết loét ở tá tràng chiếm 95%( loét phát triển ở phần trên của ruột non)
- Vết loét ở dạ dày chiếm 60%.
- Vết loét ở bờ cong nhỏ dạ dày chiếm 25%.
Viêm loét dạ dày cấp tính quá trình diễn tiến nhanh chóng, ít để lại di chứng. Còn viêm loét dạ dày mãn tính thì tiến triển chậm, không có dấu hiệu rõ ràng. Thường gặp nhất là đau âm ỉ vùng thượng vị không có tính chất chu kỳ và không rõ rệt. Viêm loét dạ dày tá tràng bệnh học được điều trị bằng cách tập trung vào việc loại bỏ các nguyên nhân.
Nguyên nhân viêm loét dạ dày tá tràng
Có rất nhiều yếu tố khác nhau làm cho niêm mạc dạ dày, thực quản và ruột non bị phá vỡ dẫn đến viêm dạ dày bao gồm:
- Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori)
Là một loại vi khuẩn phổ biến phát triển trong đường tiêu hóa và có xu hướng tấn công niêm mạc dạ dày. Nó lây nhiễm vào dạ dày 60% tiết ra các độc tố.
Làm mất chức năng của niêm mạc chống lại axit của dân số trưởng thành trên thế giới.
Nhiễm vi khuẩn HP lây lan từ miệng của người này sang người khác, xảy ra khi một người không rửa tay kỹ sau khi sử dụng phòng tắm. H. pylori cũng có thể lây lan qua tiếp xúc với nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm.
Chúng là nguyên nhân chính dẫn tới viêm dạ dày, xuất huyết dạ dày, sinh ra các vết loét ở dạ dày và ruột non.
- Sử dụng thường xuyên các loại thuốc đặc trị viêm loét dạ dày- tá tràng
Các loại thuốc chống viêm không steroid (hay còn gọi là NSAIDs) là nguyên nhân thứ hai, đứng sau nhiễm vi trùng Helicobacter pylori.
Việc sử dụng lâu dài thuốc kháng viêm, giảm đau ở người lớn tuổi hay dùng một số thuốc nhuận tràng kéo dài, thuốc bột kiềm gây trung hòa acid dịch vị quá mức dẫn đến ức chế quá trình tổng hợp prostaglandin (chất có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày bị sụt giảm, gây viêm loét dạ dày- tá tràng)
- Các yếu tố khác
– Hút thuốc lá thường xuyên
Chất nicotine trong thuốc lá sẽ gây kích thích cơ chế để tiết ra nhiều cortisol – đây là tác nhân chính làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày. Cũng là nguyên nhân chính dẫn tới các dấu hiệu ung thư dạ dày.
– Uống các loại nước uống có cồn hay rượu bia nhiều
Hành động uống rượu bia trong thời gian dài có thể gây kích thích ăn mòn lớn nhầy trong dạ dày khiến cho thành dạ dày xuất hiện vết loét và có thể xuất huyết…
– Thường xuyên căng thẳng, stress
Nghiên cứu chỉ ra rằng quá trình bài tiết axit trong dạ dày sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ bởi những người hay bị căng thẳng, lo lắng gây ra viêm dạ dày và viêm đại tràng
– Sinh hoạt không điều độ
Nhịn đói bỏ bữa quá lâu, ăn quá khuya, rối loạn giờ giấc, ăn nhiều thức ăn chua, cay, nóng, thiếu đạm, thiếu vitamin hay nhai không kỹ … không những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bạn mà còn là thủ phạm gây viêm loét dạ dày tá tràng.
– Zollinger-Ellison (hội chứng)
Bệnh có thể hình thành của các khối u ở tá tràng gây tăng bài tiết hóc-môn gastrin, làm tiết nhiều axit trong dạ dày và phá hủy lớp lót. 2 trên 3 những khối u này là u ác tính. Bạn nên tới các cơ sở y tế uy tín thăm khám và làm các xét nghiệm phù hợp để xác định nguyên nhân loét dạ dày chuẩn xác nhân
Triệu chứng viêm loét dạ dày đại tràng
Một số triệu chứng liên quan đến loét dạ dày, mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết loét. Khi nhiễm trùng dẫn đến loét, các triệu chứng có thể bao gồm đau bụng, đặc biệt là khi dạ dày của bạn trống rỗng vào ban đêm hoặc một vài giờ sau bữa ăn.Cơn đau thường âm ỉ, có thể kéo dài trong vài phút đến vài giờ(uống thuốc kháng axit có thể làm giảm cơn đau này)
Các triệu chứng và dấu hiệu viêm loét dạ dày bao gồm:
- Đau bụng âm ỉ(Vùng bụng trên (thượng vị) Thường sẽ xuất hiện vào lúc đói, ban đêm hoặc lúc sau ăn khoảng 2 – 3 tiếng. Người bệnh có thể đầy bụng, buồn nôn và chậm tiêu… cơn đau có thể dịu đi khi ăn vào Chữa dạ dày hay uống thuốc thì giảm đau rõ rệt. Nếu bị chảy máu dạ dày người bệnh sẽ đi đại tiện phân đen như bã cà phê, có mùi khắm.
- Ợ hơi, ợ chua, ợ nóng (là một cảm giác nóng rát ở ngực) Người bệnh trong thời kỳ đầu Axit trong dạ dày sẽ tăng bất thường. Nên sẽ có những biểu hiện như Ợ hơi, hoặc ợ chua và cả ợ nóng…
- Trào ngược axit Khi bị trào ngược axit, bạn có thể bị chua hoặc đắng ở phía sau miệng. Nó cũng có thể khiến bạn lấy lại thức ăn hoặc chất lỏng từ dạ dày vào miệng.
- Ngủ không ngon giấc, mất ngủ Bị gián đoạn giấc ngủ thường xuyên do đau lúc bụng đói nửa đêm đến gần sáng, bụng nặng cảm giác khó tiêu hay, bụng bị đầy hơi…
- Rối loạn tiêu hóa Thường bị giảm cân do việc tiêu hóa diễn ra không ổn định (táo bón, tiêu chảy…). Nhưng ở chiều ngược lại khi bị rối loạn tiêu hóa, người bệnh sẽ tăng cân vì ăn nhiều khi bụng đói và đau bụng…
Trên đây là một số triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng hay gặp được liệt kê. Tuy nhiên, không phải lúc nào người cũng đau và một số người có thể gặp các triệu chứng khác, chẳng hạn như khó tiêu, ợ nóng… Và biết mình bị bệnh khi vào viện vì các biến chứng như: thủng dạ dày, xuất huyết đường tiêu hóa, hoặc hẹp môn vị, hoặc kiểm tra nội soi phát hiện ra bệnh.
Chú ý: Các triệu chứng được liệt kê ở trên không thể chẩn đoán một cách chính xác nhất, chỉ có mang tính chất gợi ý. Nên gặp bác sĩ chuyên khoa hoặc đi tới các cơ sở y tế uy tín xét nghiệm và khám để tránh những biến chứng loét dạ dày tá tràng xấu.
Điều trị viêm loét dạ dày tá tràng
Điều trị sẽ thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân gây loét của bạn. Hầu hết các vết loét có thể được điều trị bằng đơn thuốc của bác sĩ, nhưng trong một số ít trường hợp, có thể phải phẫu thuật.
Điều quan trọng là phải kịp thời điều trị loét. Cần thảo luận với bác sĩ về một kế hoạch điều trị. Nếu bạn bị loét chảy máu tích nhiều, bạn có thể phải nhập viện để điều trị tích cực bằng nội soi và thuốc loét IV. Bạn cũng có thể được yêu cầu truyền máu .
Mục lục
Cách chữa viêm loét dạ dày nặng không cần phẫu thuật
Nội soi dạ dày sẽ biết được nguyên nhân gây ra viêm loét dạ dày của bạn, thông thường kết quả là do vi khuẩn HP(Helicobacter pylori), bạn sẽ cần thuốc kháng sinh và thuốc gọi là thuốc ức chế bơm proton (PPI) . PPI ngăn chặn các tế bào dạ dày sản xuất axit.
Ngoài các phương pháp điều trị này, bác sĩ cũng có thể khuyến nghị:
- Thuốc chẹn thụ thể H2 (thuốc cũng ngăn chặn sản xuất axit)
- Ngừng sử dụng tất cả các NSAID
- Bổ sung bismuth
- Theo dõi nội soi
- Men vi sinh (vi khuẩn hữu ích có thể có vai trò tiêu diệt HP)
Các triệu chứng loét sẽ giảm nhanh chóng khi điều trị. Nhưng ngay cả khi các triệu chứng của bạn biến mất, bạn vẫn nên tiếp tục dùng các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Điều này đặc biệt quan trọng với nhiễm trùng HP, để đảm bảo rằng tất cả các vi khuẩn được loại bỏ và các cách chữa viêm loét dạ dày nặng được hiệu quả.
Tác dụng phụ của thuốc dùng để điều trị loét dạ dày có thể bao gồm:
- Buồn nôn
- Chóng mặt
- Đau đầu
- Bệnh tiêu chảy
- Đau bụng
Những tác dụng phụ này thường là tạm thời. Nếu bất kỳ tác dụng phụ nào gây khó chịu cực độ, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc thay đổi thuốc.
Điều trị bằng phẫu thuật
Trong những trường hợp rất hiếm, một vết loét dạ dày phức tạp sẽ phải phẫu thuật. Đây có thể là trường hợp loét mà:
- Không lành
- Tiếp tục quay trở lại
- Thủng dạ dày
- Chảy máu
- Giữ thức ăn không chảy ra khỏi dạ dày vào ruột non
Phẫu thuật có thể bao gồm:
- Nội soi dạ dày
- Loại bỏ toàn bộ vết loét
- Lấy mô từ một phần khác của ruột và vá nó trên vị trí loét
- Cắt đứt nguồn cung cấp thần kinh cho dạ dày để giảm sản xuất axit dạ dày
- Buộc một động mạch chảy máu
Bài thuốc đặc trị viêm loét dạ dày tá tràng
Ngoài 2 phương pháp chữa trị thông thường. Hiện nay vẫn có những bài thuốc trị loét dạ dày bằng phương pháp dân gian như:
Nghệ (tán thành bột) trộn với mật ong chữa bệnh viêm loét dạ dày
- Nghệ vàng có tác dụng giảm tiết dịch vị, chống loét dạ dày và nhờ tinh dầu nghệ có tính kiềm nên giúp làm giảm độ acid của dịch vị. Nghệ vàng còn có tác dụng làm lành vết loét, chống viêm nên dân gian hay dùng chung với mật ong để chữa loét dạ dày do thừa dịch vị. Kèm theo mật ong làm êm dịu tránh kích ứng ở dạ dày.
- Chú ý khác với nghệ vàng, Nghệ đen không được dùng cho phụ nữ có thai vì có tác dụng phá ứ tiêu tích mạnh. Dùng nghệ đen trị đau bụng kinh bế kinh, kinh nguyệt không đều, nôn mửa, ăn uống khó tiêu, đầy bụng,.
Nha đam
Tác dụng dùng chữa chứng táo bón, kích thích tiêu hóa, nhuận tràng, tẩy xổ,..Ngoài ra còn ức chế men pepsin và acid hydrochloric (2 nguyên nhân gây ra viêm loét dạ dày).
Dùng khoảng 10g lá tươi mỗi ngày, gọt vỏ, lấy lớp nhựa trong đun sôi trong nước rồi uống.
Bông cải xanh
Tồn tại sulforaphane Diệt khuẩn HP, Bông cải xanh hấp (không luộc) từ 2-3 phút (hấp hơi sống) rồi ăn (không nên hấp chín quá sẽ làm mất chất sulforaphane).
Chè dây
Rửa sạch vài lá tươi nhai sống với một hạt muối là cắt cơn đau nhanh. Có thể sắc lá khô thay nước chè uống hằng ngày ngoài việc ăn sống.
Hoạt chất là flavonoid trong Chè dây có tác dụng chống viêm, giảm viêm niêm mạc dạ dày. Một tác dụng nữa là sạch/diệt khuẩn Helicobacter Pylori (HP) với bệnh nhân viêm loét dạ dày – hành tá tràng.
Lá mơ
Chữa bệnh dạ dày bằng cách lấy nước cốt của lá mơ giã nhuyễn uống nhờ tinh dầu có tác dụng kháng sinh đường ruột(Uống nước cốt thì sẽ gây kích ứng thêm không có lợi).
Bổ dạ dày và giúp tiêu hóa dễ dàng bằng cách lấy lá mơ phơi khô tán mịn nhồi chung bột gạo gói bánh ăn.
Bắp cải
Có tác dụng chống viêm loét dạ dày vì trong bắp cải có chứa vitamin U. Uống 1/2 cốc nước bắp cải ép mỗi ngày vào trước khi ngủ và mỗi buổi sáng bệnh đau dạ dày sẽ giảm rõ rệt.
Bắp cải hấp (không luộc) từ 2-3 phút (hấp hơi sống) rồi ăn (chú ý không nên hấp chín quá sẽ làm mất chất vitamin U)
Lá khôi
Kết hợp 80g lá Khôi + 12g lá Khổ sâm + lá Bồ công anh 40g, có thể gia thêm 20g lá Cam thảo dây sắc uống.
Chuối sứ xanh
Các bác sĩ khuyên nên ăn một ít bột chuối cho vào khẩu phần sẽ tránh viêm loét dạ dày.
Dùng quả chuối sứ xanh, không cần chuối hột, phơi khô ở nhiệt độ thấp rồi đem tán thành bột. Dùng chuối chín chấm vào bột rồi ăn hoặc pha nước uống,
Kích thích sự tăng trưởng của màng nhày lót bên trong dạ dày ở chuối làm cho màng nhầy dày lên và lành các vết loét.
Ngoài ra chữa tiêu chảy kiết lỵ cam tích bằng bao tử heo. Người yếu dạ dày dẫn đến tiêu lỏng, chữa người thận hư di tinh thì hầm chung 10g hạt sen ăn.
Chữa đầy hơi sình bụng ăn không tiêu bằng Bao tử nhím (không cần phải còn thức ăn bên trong).
Chú ý: Sử dụng bao tử nhím hay bao tử heo để chữa đau dạ dày cần có sự hướng dẫn cụ thể của bác sĩ.
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Bất cứ khi nào bạn nghĩ rằng mình có thể bị loét trong dạ dày nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Bất kỳ triệu chứng dạ dày kéo dài hơn một vài ngày hoặc tiếp tục xảy ra bạn cần được đánh giá và điều trị.
Loét chảy máu chậm xuất hiệu khi có các triệu chứng thiếu máu, trào ngược dạ dày, chẳng hạn như mệt mỏi và khó thở.
Chảy máu nghiêm trọng hơn có biểu hiệu của nôn ra máu, xuất huyết dạ dày hoặc phân có màu đen và dính.
Ung thư dạ dày, viêm đại tràng và thủng một lỗ trên dạ dày là những trường hợp khẩn cấp.
Nếu không điều trị nhanh chóng, thành dạ dày có thể bị nhiễm trùng dẫn đến ung thư dạ dày.
Đau dạ dày đột ngột trở nên tồi tệ hơn có thể xảy ra thủng dạ dày, và bất kỳ dấu hiệu nào thấy mình không khỏe với nhiễm trùng cần được điều trị càng sớm càng tốt. Có thể bạn chưa biết: Viêm loét dạ dày tá tràng là dấu hiệu ung thư dạ dày(1 căn bệnh cực kỳ nguy hiểm).
Đọc thêm: Viêm loét dạ dày có nguy hiểm không?
Viêm loét dạ dày nên ăn gì
Giảm thói quen xấu hằng ngày sẽ làm giảm nguy cơ cũng như khắc phục những nguyên nhân phát triển của bệnh lý gồm có:
- Sử dụng những thức ăn mềm nấu chín, ít có tác dụng cơ giới. Các thức ăn tinh bột có tác dụng thấm để bảo vệ niêm mạc dạ dày bọc, hút, cần được ưu tiên. Như sữa, bánh mì, gạo nếp, bánh nếp, bánh bột năng, cơm, bánh quy…giúp trung hòa acid và giảm kích thích tiết dịch vị.
- Không uống nhiều những loại đồ uống có cồn mỗi ngày (không quá hai ly)
- Hạn chế dùng các loại da vị kích thích dạ dày tiết nhiều dịch vị như: giấm, cà ri, mù tạc, ớt, tiêu, trái cây chua, dưa hành, sữa chua, dưa cà muối chua, nước dùng thịt, thịt nguội chế biến sẵn, thức ăn lên men như mắm, tương, chao;…Hạn chế các món chiên xào rán…
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc nước tránh nguy cơ nhiễm trùng và trào ngược dạ dày và viêm loét dạ dày.
- Khuyên sử dụng Chất béo từ cá (mỡ cá, cá mỡ) vì cung cấp nhiều acid béo thiết yếu và năng lượng cho cơ thể. Thức ăn giàu kẽm (hàu, sò, thịt, cá…) sẽ giúp mau lành vết thương. Vitamin A giúp sinh trưởng lớp tế bào biểu mô của niêm mạc dạ dày.
Đọc thêm: Người bị viêm loét dạ dày nên ăn gì?
Duy trì và thực hiện một lối sống lành mạnh cho sức khỏe. Việc bỏ hút thuốc lá cũng như sử dụng một chế độ ăn uống bổ dưỡng. Cân bằng rau, giàu trái cây và ngũ cốc nguyên hạt sẽ giúp cho ngăn ngừa bệnh viêm loét dạ dày tá tràng. Và cải thiện đáng kể tình trạng sức khỏe của chính mình.