Hiện tượng nhà bị nghiêng, lún đã không còn xa lạ gì với người dân, đặc biệt là ở các khu phố đông đúc, các khu đô thị. Với nhiều nguyên nhân và mức độ khác nhau, chúng ta có cách xử lý nhà bị nghiêng hiệu phù hợp và hiệu quả. Lời khuyên của các kỹ sư rằng kết cấu móng nhà là nguyên nhân chủ quan dẫn đến hiện tượng nhà bị nghiêng nên phải chú trọng đến vấn đề này.
Hiện tượng nhà bị nghiêng là gì
Hiện nay các khái niệm về lún, nghiêng đã trở nên thông dụng với người dân. Lún là công trình bị chuyển vị thẳng đứng từ trên xuống dưới của đất nền, kéo theo móng và cả bản than công trình, thường được đo bằng milimet. Lún xảy ra so sự nén chặt của đất nền dưới tác dụng của trọng lượng toàn bộ công trình. Còn khái niệm nghiêng là hiện tượng ngôi nhà chuyển phương bị lệch do lún tương đối dẫn đến chuyển vị thẳng đứng không đều trở thành chuyển vị ngang. Tất cả các công trình xây dựng đều bị lún, miễn là trong giới hạn cho phép. Còn nếu nhà bị nghiêng thì rất nguy hiểm và cần phải có cách xử lý nhà bị nghiêng phù hợp.
Trong các văn bản quy phạm pháp luật xây dựng hiện hành đã quy định độ lún tối đa cho phép từng loại nhà và công trình (phần lớn từ 8 đến 30cm). Ngoài trị số lún tuyệt đối, còn quy định lượng chênh lệch tối đa cho phép về độ nghiêng…Khi ngôi nhà nghiêng quá mức cho phép có thể gây nứt nhà thì gây nguy hiểm phải cải tạo lại. Nhà bị nghiêng có nhiều nguyên nhân gây ra và đều không cho phép tồn tại độ nghiêng quá mức cho phép dẫn đến nguy hiểm, vì vậy, chúng ta cần tìm hiểu rõ những nguyên nhân để tìm biện pháp khắc phục.
Nguyên nhân nhà bị nghiêng
Nhà bị nghiêng do xây nhà trên nền đất yếu và xử lý móng không đảm bảo
Đây là nguyên nhân quan trọng và chủ yếu nhất dẫn đến hiện tượng nhà bị nghiêng này. Theo sự nghiên cứu mới nhất thì hầu hết những khu vực có nhiều ngôi nhà bị nghiêng đều do xây dựng trên vùng có địa hình thấp, nền đất yếu, cấu tạo địa chất không ổn định. Nếu thi công trên nền đất yếu mà không có biện pháp móng hợp lý sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ kết cấu ngôi nhà sau này. Vùng đất yếu thường nằm gần các con song, rạch, vùng trũng và có lớp bùn dày từ vài mét đến hàng chục mét, có khi là cả trăm mét.
Đối với những vùng có địa hình thấp này khi xây dựng cần khảo sát địa chất kỹ trước khi thiết kế. Thi công nhà này thường phải áp dụng biện pháp ép cọc, hoặc khoan nhồi mới đảm bảo cho tải trọng của công trình. Thi công móng đúng, tại các vùng đất yếu này vẫn xây dựng được tòa nhà vài chục tầng không có gì khó khăn.
Tại các vùng đất yếu, móng nhà không thể làm theo kiểu đóng cừ tràm. Tuy nhiên trên thực tế nhiều chủ nhà khi xây dựng vẫn sử dụng cách thiếu đảm bảo này vì giá rẻ hơn và thi công đỡ phức tạp hơn, nhanh gọn hơn. Do cừ tràm không có đủ độ dài đến lớp đất cứng phía dưới (có nơi sâu đến cả 100m) nên sau thời gian sử dụng công trình bị nghiêng là điều khó tránh khỏi.
TS Hoàng Nam, Phó trưởng khoa xây dựng, Trường ĐH Bách khoa TP.HCM chỉ ra: “Nhà nghiêng sau thời gian sử dụng có nhiều nguyên nhân và thường liên quan đến nền móng. Nổi bật phải kể trước khi xây dựng không khảo sát địa chất, hoặc khảo sát chưa đủ. Thi công móng bằng cách đóng cừ tràm, hoặc ép cọc chưa đến lớp đất cứng cần thiết”.
Theo TS Nam: yêu cầu trước khi thiết kết một căn nhà phải khảo sát địa chất nền để có cách xử lý triệt để từ đầu. Một nhà có diện tích 4 x 20 m, cần phải khoan ba mũi cho đến khi đến lớp đất cứng để có cách thiết kế, thi công móng thích hợp. Nhưng trên thực tế nhiều chủ nhà do không hiểu, tiết kiệm chi phí, lấy thông số địa chất từ các hộ xung quanh để áp dụng. Mặt khác nhiều chủ nhà khoán trọn gói khảo sát, thiết kế đến thi công cho một đơn vị. Đơn vị nhận thầu này làm không đủ hoặc bỏ qua một số bước để tiết kiệm chi phí làm cho ngôi nhà kém chất lượng. Móng nhà không đảm bảo cùng với việc quá tải trọng nên nhà sẽ bị lún và nghiêng.
Cùng với đó tình trạng bát nháo trong xây dựng hiện nay cũng ảnh hưởng đến chất lượng công trình khiến cho nhà bị nghiêng lún rất nhiều. Nhiều chủ thầu khi nhận thi công, làm móng theo kinh nghiệm. Trong khi đó, PGS.TS Diệp khẳng định: “Địa chất tại các vùng đất yếu có sự khác nhau trong một khu vực rất nhỏ”.
Nhà bị nghiêng do nhà bên cạnh
Đây là nguyên nhân khách quan không may mắn nhưng lại rất thường gặp phải, nhất là với kiểu cách quy hoạch và xây dựng nhà ống san sát dày đặc ở các đô thị lớn hiện nay. Nhìn chung hiện tượng lún công trình đều liên quan đến kết cấu tổng thể của công trình và đất nền. Với những ngôi nhà có khả năng chịu đựng được biến dạng của kết cấu công trình kém, độ nghiêng sẽ nghiêm trọng hơn, trong nhiều trường hợp gây ảnh hưởng đến cả ngôi nhà bên cạnh – dù có khả năng chịu đựng biến dạng của nền đất tốt hơn, vẫn sẽ bị nghiêng do tải trọng của ngôi nhà kia đè vào.
Trong trường hợp này, để tránh thiệt hại về người và của, cần lập tức sơ tán người và đồ đạc ra khỏi ngôi nhà bị nghiêng do chịu ảnh hưởng, chờ độ nghiêng của cả hai ngôi nhà ổn định rồi mới tìm biện pháp xử lý thích hợp.
Nhà bị nghiêng do cải tạo nâng tầng
Đây là nguyên nhân thường gặp ở những ngôi nhà đã cũ, nền móng cũng như ổn định của công trình không còn được như mới, gia chủ lại chọn cách xây thêm tầng mới thay vì phá đi xây lại toàn bộ.
Cách xử lý nhà bị nghiêng trường hợp nhà bị nghiêng này là ngay lập tức cắt giảm tầng đang nâng (trong trường hợp vẫn đang thi công). Trường hợp nhà bị nghiêng sau khi đã hoàn thành, cần vận chuyển khẩn cấp các đồ đạc có trọng lượng lớn xuống tầng trệt, sau đó sử dụng các biện pháp kỹ thuật đặc biệt để lấy lại độ nghiêng ban đầu, trong đó phải bắt đầu từ thao tác gia cố lại phần móng nền đạt đủ độ vững chắc để đáp ứng việc nâng tầng.
Cách xử lý nhà bị nghiêng hiệu quả và phù hợp nhất
Nhìn chung các phương pháp xử lý nhà bị nghiêng khá phức tạp và đòi hỏi cần mất khá nhiều thời gian, chi phí nên tốt nhất hãy phòng tránh, cẩn thận ngay từ khi chuẩn bị thi công nhà. Nếu như sau quá trình sử dụng ngôi nhà bị nghiêng thì đó là vấn đề rất nam giải.
Xử lý nhà bị nghiêng bằng công nghệ mới của “thần đèn xứ Bắc” thạc sĩ Đỗ Quốc Khánh
Bước 1: Các kỹ sư chuẩn đoán bệnh và sơ cứu công trình.
Bước 2: Điều khiển nhà
Thực chất đây là việc chuyển công trình sang dạng cân bằng động, sau đó chỉ cần dùng một năng lượng nhỏ để căn chỉnh độ nghiêng của nó. Khi đã chỉnh xong, người ta sẽ khóa cân bằng động này lại để đảm bảo công trình đứng vững (cân bằng bền).
Bước 3: Phân tích kết cấu, chạy mô hình trên máy tính để kiểm định chất lượng công trình.
Bước 4: Gia cố móng bổ sung nếu cần thiết.
Một số lưu ý khi xây nhà để phòng tránh hiện tượng nhà bị nghiêng
- Khảo sát địa chất kỹ lưỡng những vùng đất yếu và đề ra phương án móng hợp lý.
- Nên thuê các đơn vị thiết kế nhà uy tín để họ tính toán kết cấu công trình phù hợp với tải trọng.
- Có thể cân nhắc giữa việc sử dụng cách xử lý nhà bị nghiêng như trên và xây lại nhà mới.
- Khi cải tạo nâng tầng phải chú ý đến kết cấu nhà có pù hợp để chịu thêm tải trọng hay không. Nếu không phù hợp phải gia cố lại móng và các chi tiết kết cấu khác để tăng sức chịu tải công trình.