Trong hóa học, một bazơ (còn gọi là chất kiềm) là một loại hợp chất hoặc chất có tính chất đặc trưng là khả năng nhận và chấp nhận ion hydroxon (H⁺) trong dung dịch nước.
Bazơ thường tương tác với axit để tạo ra nước và muối trong các phản ứng trung hòa. Một cách khác để hiểu là bazơ là chất có khả năng cung cấp electron để kết hợp với proton (H⁺) từ axit.
Các ví dụ phổ biến về bazơ bao gồm:
- Hydroxit kim loại (OH⁻): Những hợp chất này chứa ion hydroxit (OH⁻) và thường là bazơ mạnh. Ví dụ: hydroxit natri (NaOH) và hydroxit kali (KOH).
- Amoniac (NH₃): Amoniac là một chất khá bazơ và được sử dụng rộng rãi trong hóa học và trong làm sạch.
- Bazơ Lewis: Ngoài các bazơ truyền thống như hydroxit, có các loại bazơ khác, như các phân tử có các đôi electron không dùng trong việc tạo liên kết hóa học, như amine (NH₃), pyridine (C₅H₅N), và nhiều hợp chất khác. Chúng được gọi là bazơ Lewis và có khả năng tạo liên kết với các ion hoặc phân tử khác bằng cách cung cấp electron.
Bazơ thường được sử dụng để điều chỉnh độ acid trong một hệ thống và đóng vai trò quan trọng trong các phản ứng acid-bazơ. Một cặp acid và bazơ trung hòa nhau tạo thành một cặp acid-bazơ hoàn hảo, theo lý thuyết Bronsted-Lowry, trong đó acid là nguồn cung cấp proton (H⁺) và bazơ là nguồn chấp nhận proton.